Hans Michael Frank (ur. 23 maja 1900 w Karlsruhe, stracony 16 października 1946  w Norymberdze) – funkcjonariusz nazistowski, z wykształcenia prawnik, zbrodniarz wojenny. Uczestnik nieudanego puczu monachijskiego w 1923, członek NSDAP od 1927. Jeden z przywódców III Rzeszy i główny twórca jej systemu prawnego opartego na zasadzie wodzostwa (niem. Führerprinzip). W okresie 1939-1945 zwierzchnik części okupowanych ziem polskich nazwanych Generalnym Gubernatorstwem.

Dzieciństwo i młodość (do 1917)

Ojciec Karl (z zawodu prawnik) był syndykiem firmy spożywczej, matka Magdalena – córką właściciela sklepu z towarami kolonialnymi. Miał rodzeństwo, starszego o 9 lat brata Karla juniora i młodszą o 3 lata siostrę Elisabeth Lilly. W 1903 cała rodzina przeprowadziła się z Monachium do miasteczka Rotthalmünster w Dolnej Bawarii, gdzie ojciec otworzył kancelarię adwokacka. Tu rozpoczął naukę w miejscowej szkole powszechnej. W 1908 rodzina ponownie przenosi się do Monachium. Już wtedy pojawił się pierwszy kryzys w małżeństwie rodziców, 8-letniego Hansa podrzucano bliskim krewnym, a jego matka opuściła rodzinę. Po ukończeniu IV klasy, w 1910, pomyślnie zdał egzamin wstępny do gimnazjum. We wrześniu podjął naukę w Gimnazjum im. Ks. Maksymiliana.

Od 1912 należał do organizacji młodzieżowej Wehrkraftverein, dbającej o rozwój kondycji fizycznej poprzez sport i piesze wędrówki. We wrześniu 1916 Hans wyjechał do matki przebywającej w Pradze, gdzie mieszkał i pobierał prywatne lekcje do czerwca 1917. Zamierzał zostać w Pradze, próbował nawet wstąpić do szkoły kadetów piechoty.

Po I wojnie światowej (1918-1933)

W czerwcu 1918 został powołany do wojska, do służby w 1. Bawarskim Pułku Piechoty König. Nie wziął udziału w walkach na froncie. Zwolniony z wojska 15 września, mógł powrócić do dawnej szkoły. 16 grudnia zapisał się na specjalny kurs wojenny będący ówczesnym przygotowaniem do matury i przeniósł się do gimnazjum im. Króla Ludwika.

15 lipca 1919 otrzymał świadectwo zdania wojennego egzaminu dojrzałości. Po ukończeniu szkoły średniej w latach 1919-23 studiował prawo i ekonomię polityczną na uniwersytecie w Monachium i Kilonii, gdzie w 1924 roku doktoryzował się.

W 1919 wstąpił do Niemieckiej Partii Robotników (niem. Deutsche Arbeiterpartei, DAP) i zapisał się do SA. W 1923 wziął udział jako kawalerzysta SA w nieudanym puczu monachijskim. Od 1925 pozostawał doradcą prawnym Adolfa Hitlera. W 1927 został adwokatem w Monachium, równolegle pracując jako asystent na politechnice monachijskiej.

W 1926 wstąpił do NSDAP, jednak wkrótce z niej wystąpił. Ponownie wstąpił do NSDAP w 1927, w odpowiedzi na propozycję Hiltera (sprawowania funkcji doradcy prawnego NSDAP i występowania w roli obrońcy członków NSDAP w sądach). W 1928 był założycielem Narodowosocjalistycznego Związku Prawników. W 1929 został kierownikiem urzędu prawnego NSDAP, pozostając na tym stanowisku do 1942. W 1930 wszedł do parlamentu (niem. Reichstag) z ramienia NSDAP, gdzie pełnił funkcję posła do 1945.

W III Rzeszy (1933-1945)

Po dojściu nazistów do władzy i objęcia władzy przez Hitlera w dniu 30 stycznia 1933, został ministrem sprawiedliwości Bawarii i stanu w rządzie Rzeszy. Objął też funkcję komisarza Rzeszy do spraw ujednolicenia wymiaru sprawiedliwości, w ramach zarządzonego przez Hitlera procesu unifikacji (niem. Gleichschaltung), zmierzającego do przekształcenia Niemiec w państwo totalitarne. 1 czerwca 1933 powołał „niemiecki front prawa” (niem. Deutsche Rechtsfront), zrzeszający prawników zawodowych, sędziów, prokuratorów oraz adwokatów. W roku 1934 założył Akademię Prawa Niemieckiego (jej prezesem pozostawał do 1941), której zadaniem było opracowanie podstaw hitlerowskiego ustroju prawnego – Frank oparł go na niedemokratycznej zasadzie wodzostwa (niem. Führerprinzip), która zapewniając Hitlerowi dominującą pozycję w systemie prawnym państwa niemieckiego, faktycznie potwierdzała totalitarny system sprawowania władzy w III Rzeszy. W uznaniu zasług za dokonania na polu unifikacji prawa, Hitler powołał Franka w grudniu 1934 do gabinetu ministrów Rzeszy w charakterze ministra bez teki, którym Frank pozostawał do 1945.

W okupowanej Polsce
Po agresji Niemiec na Polskę w dniu 1 września 1939, został mianowany w dniu 15 września 1939 szefem wyższego zarządu cywilnego okupowanych ziem polskich przy naczelnym dowództwie Wehrmachtu. 25 października 1939 został mianowany generalnym gubernatorem na okupowanych terenach Polski.

Na stanowisku generalnego gubernatora był jednym z głównych współautorów i realizatorów polityki eksterminacji narodu polskiego i żydowskiego. Był odpowiedzialny za dewastację gospodarczą kraju, planowe niszczenie i grabież obiektów kulturalnych oraz dóbr materialnych w Polsce. Decyzją z dnia 13 października 1940 powołał powstanie gett dla ludności żydowskiej. W 1942 wspierał aktywnie program zagłady Żydów.

Proces i wyrok śmierci

W styczniu 1945 wobec zbliżającej się do Krakowa Armii Czerwonej Hans Frank uciekł przezornie do Bawarii, gdzie w miejscowości Neuhaus am Schliersee (obecnie dzielnica miejscowości Schliersee) urządził filię Generalnego Gubernatorstwa w Polsce (Außenstelle des Generalgouvernements Polen). Z Krakowa zabrał, uprzednio zrabowane w Polsce, liczne dzieła sztuki, między innymi dzieła Rembrandta, Rafaela oraz Leonarda da Vinci. Tamże 4 maja 1945 został aresztowany przez porucznika wywiadu wojskowego USA Waltera Steina, przy czym dobrowolnie przekazał swój dziennik służbowy, w którym pedantycznie wyszczególnił swą działalność w Generalnym Gubernatorstwie i który później uzyskał duże znaczenie w procesie Norymberskim jako materiał dowodowy.

Podczas pobytu w więzieniu podobno nagle nawrócił się na chrześcijaństwo. Nieustannie czytał Biblię, co miało również swoje odzwierciedlenie w jego listach do rodziny z owego okresu (gwoli ścisłości należy dodać, iż równocześnie pisał listy miłosne do swojej kochanki Lilly G. i przekazywał je poprzez swojego obrońcę). Irlandzki mnich, Sykstus O’Connor, opiekun duchowy Franka, był pod wrażeniem świadectwa wiary byłego zbrodniarza. W noc przed egzekucją wyspowiadał go i udzielił rozgrzeszenia. Zaś następnego dnia towarzyszył w drodze do szubienicy. Ostatnie słowa Hansa Franka brzmiały: „Jestem wdzięczny za łagodny wyrok, który otrzymałem. Proszę Boga, aby przyjął mnie łaskawie” oraz dodał „Chryste, przebacz!”.

Wyrok śmierci

Hans Frank został skazany na mocy wyroku z dnia 1 października 1946 przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze na karę śmierci przez powieszenie. Został uznany winnym popełnienia przestępstw objętych rozdziałem trzecim i czwartym aktu oskarżenia (zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciw ludzkości), uniewinniony z zarzutów z rozdziału pierwszego (zbrodnie przeciwko pokojowi). Wyrok na wszystkich skazanych na śmierć w procesie został wykonany przez sierżanta Johna C. Woodsa w dniu 16 października 1946 w nocy pomiędzy godzinami 1:01 a 2:45. Tego samego dnia zwłoki zostały spalone w krematorium na cmentarzu Ostfriedhof (lub krematorium na terenie obozu koncentracyjnego Dachau), a następnie rozrzucone z samolotu wojskowego (jak informował oficjalny komunikat: „nad jakąś rzeką na terenie Niemiec”). Po latach ustalono, iż były to przedmieścia Monachium, w miejscu gdzie zaczyna się dolina rzeki Izary. Według innej wersji spopielone zwłoki wysypano w Solln, południowej dzielnicy Monachium, do potoku Conwentzbach, który wpływa do rzeki Izary.

Źródło: Wikipedia