15 października 1941 r. ukazało się rozporządzenie Generalnego Gubernatora Franka wprowadzające karę śmierci dla Żydów, którzy opuścili teren getta oraz dla Polaków pomagających Żydom. Niemcy zakończyli w ten sposób proces całkowitej izolacji Żydów od społeczeństwa polskiego. Odcinając Żydom możliwości funkcjonowania czy zarobkowania poza dzielnicami zamkniętymi skazywali ich na powolną śmierć głodową.
1941 październik 15, Kraków
Rozporządzenie H. Franka o karze śmierci na Żydów opuszczających getto oraz na Polaków udzielających im pomocy
Trzecie rozporządzenie o ograniczeniach pobytu w Generalnym Gubernatorstwie Z dnia 15 października 1941 r.
Na podstawie § 5 ust. 1 Dekretu Fűhrera z dnia 12 października 1939 r. (Dz. U. Rzeszy Niem., I, str. 2077) rozporządzam;
Artykuł 1.
W rozporządzeniu o ograniczeniach pobytu w Generalnym Gubernatorstwie z dnia 13 września 1940 r. (Dz. Rozp. GG., I, str. 288) ze zmianami drugiego rozporządzenia o ograniczeniach pobytu w Generalnym Gubernatorstwie z dnia 29 kwietnia 1941 r. (Dz. Rozp. GG, str. 274) wstawia się po § 4a następujący § 4b:
§ 4b
(1) Żydzi, którzy bez upoważnienia opuszczają wyznaczoną im dzielnicę, podlegają karze śmierci. Tej samej karze podlegają osoby, które takim Żydom świadomie dają kryjówkę.
(2) Podżegacze i pomocnicy podlegają tej samej karze jak sprawca, czyn usiłowany karany będzie jak czyn dokonany. W lżejszych wypadkach można orzec ciężkie więzienie lub więzienie.
(3) Zawyrokowanie następuje przez Sądy Specjalne.
Artykuł 2.
Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
Generalny Gubernator Frank
Verordnungsblatt fur das General Gouvernement, 1941, nr 99, s. 593.
Już w październiku 1939 r. Niemcy rozpoczęli akcję przesiedlania ludności żydowskiej do wyznaczonych dzielnic miast. Pierwsze getto na ziemiach polskich powstało w Piotrkowie Trybunalskim. 16 listopada 1940 r. Niemcy zamknęli getto w Warszawie, tworząc największe getto w okupowanej Polsce. Jego obszar wynosił 3 km² , a w środku znalazło się około 400 tys. Żydów.
Podczas odbytej 3 kwietnia 1941r. narady Franka z wyższymi funkcjonariuszami administracji cywilnej, gubernator dystryktu warszawskiego Fischer tak uzasadniał utworzenie zamkniętej żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej:
[…]utworzenie zamkniętej żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej nastąpiło z trzech przyczyn: politycznej, gospodarczej i sanitarnej. Celem politycznym tego kroku było wyeliminowanie wpływu Żydów na ludność polską; Żydzi bowiem zawsze starali się przeciwdziałać wpływom niemieckim i sabotowali wszelkie zarządzenia władz miejskich. Tak np. efektywna kontrola cen była w praktyce nie do przeprowadzenia, gdyż Żydzi udaremniali wszelkie posunięcia rokujące pomyślne rezultaty. Co się tyczy zagadnień gospodarczych, wprowadzenie zorganizowanego systemu gospodarki jest możliwe tylko po uprzednim całkowitym wyeliminowaniu elementu żydowskiego. W zakresie zdrowotności izolacja ludności żydowskiej jest koniecznym warunkiem skutecznej walki z epidemiami; dopóki bowiem Żydzi chodzą samopas, istnieje wciąż obawa szerzenia się tyfusu plamistego. Rzeczywiście okazało się, że od czasu zamknięcia getta ilość zachorowań na tyfus plamisty znacznie spadła. Przez zastosowanie odpowiednich środków ostrożności zabezpieczono się na przyszłość przed wybuchem większych epidemii w getcie.
Okupacja i ruch oporu w dzienniku Hansa Franka, 1939-1945, Tom 1; Książka i Wiedza, 1972, str. 335
Prawdziwe intencje zamknięcia Żydów w gettach pokazuje m.in. wypowiedź Franka podczas posiedzenia rządu GG z 16 grudnia 1941r. :
Z Żydami – będę i w tej sprawie szczery wobec Panów – trzeba tak czy owak zrobić koniec […] Ale co należy z nimi zrobić? Czy Panowie wierzą, że ma się ich przenieść do wsi osiedleńczych w Ostlandzie? W Berlinie powiedziano nam: po co tyle fatygi; nie mamy z nimi także co robić w Ostlandzie albo w Komisariacie Rzeszy; zlikwidujcie ich sami! Moi Panowie, zmuszony jestem prosić Panów o uodpornienie się przeciwko wszelkim względom litości. Musimy Żydów tępić, gdziekolwiek ich spotykamy i gdzie się tylko da, aby utrzymać tu w całości strukturę Rzeszy.
Żydzi i dla nas są niezmiernie szkodliwymi żarłokami. Mamy teraz w Generalnej Guberni około 2,5 miliona Żydów, a wliczając osoby spokrewnione z Żydami i rodziny tych osób, otrzymamy łącznie około 3,1 miliona. Takiej liczby Żydów nie możemy rozstrzelać ani wytruć; będziemy jednak mogli – w związku z planowanymi przez Rzeszę, szeroka zakrojonymi posunięciami — podjąć jakieś kroki zmierzające do efektywnego ich wytępienia. Generalną Gubernię trzeba tak samo opróżnić z Żydów jak Rzeszę. Gdzie i jak się tego dokona, o tym zadecydują instancje, które musimy tutaj powołać i zorganizować; o [zakresie] ich; działalności powiadomię Panów we właściwym czasie.
Okupacja i ruch oporu w dzienniku Hansa Franka, 1939-1945, Tom 1; Książka i Wiedza, 1972, str. 408 oraz Schenk Dieter, Hans Frank – Biografia generalnego gubernatora, Znak, 2009; str. 226
Podczas tego samego posiedzenia zastępca gubernatora Fischera, Herbert Hummel zreferował stan realizacji zapisów rozporządzenia z 15 października:
W Warszawie zdołano wydać dotychczas – mimo wciągnięcia do pracy trzeciego zespołu sędziowskiego -dopiero 45 wyroków śmierci, z których wykonano zaledwie 8, gdyż w każdym poszczególnym przypadku ostateczną decyzję musi wydać Komisja Ułaskawień w Krakowie. Dalszych 600 wniosków o skazanie oczekuje załatwienia. Niemożliwością jest osiągnąć efektywną izolację getta za pomocą sądów specjalnych. Ich procedura aż do momentu likwidacji sprawy jest zbyt powolna i obciążona nadmiarem formalności; trzeba ją uprościć.
Liczba Polaków represjonowanych za pomoc Żydom jest niemożliwa do ustalenia. Według nadal trwających badań IPN za pomoc Żydom zapłaciło życiem około tysiąca Polaków, szacunki Fundacji Makisymiliana Kolbego mówią o ok. 2,3-2,5 tys. Polaków.