Opis

Znaczki pocztowe Protektorat Böhmen und Mähren Mi. 42-50 **MNH 1939, 25. Aug. Zeitungsmarken.

Protektorat Czech i Moraw (Protektorát Čechy a Morava, niem. Protektorat Böhmen und Mähren) został utworzony 16 marca 1939 roku przez III Rzeszę na terytorium zajętych ziem czeskich, morawskich oraz części Śląska Czeskiego. Było to marionetkowe państwo, formalnie autonomiczne, lecz całkowicie podporządkowane niemieckiej administracji i polityce. Protektorat funkcjonował do końca II wojny światowej, odgrywając kluczową rolę w nazistowskiej strategii gospodarczej i politycznej.

Powstanie Protektoratu

Po podpisaniu układu monachijskiego w 1938 roku, który doprowadził do zajęcia Sudetów przez Niemcy, Czechosłowacja znalazła się w krytycznej sytuacji politycznej. 14 marca 1939 roku Słowacja ogłosiła niepodległość, a dzień później prezydent Czechosłowacji Emil Hácha, pod silnym naciskiem Adolfa Hitlera, podpisał akt przekazania Czech pod „ochronę” III Rzeszy. W wyniku tego działania Wehrmacht wkroczył na pozostałe terytorium Czech i Moraw, ustanawiając Protektorat jako część Wielkich Niemiec (Großdeutsches Reich).

Struktura polityczna

Protektorat miał fasadową strukturę autonomiczną:

  • Prezydentem był Emil Hácha, pełniący funkcję symboliczną.

  • Rząd Protektoratu działał pod przewodnictwem premierów wyznaczanych przez Niemców.

  • Faktyczną władzę sprawował niemiecki Reichsprotektor, którego decyzje mogły anulować wszystkie postanowienia czeskich władz.

Pierwszym protektorem był Konstantin von Neurath, zastąpiony w 1941 roku przez Reinharda Heydricha, który wprowadził brutalne represje wobec ludności czeskiej. Po jego śmierci stanowisko objął Wilhelm Frick.

Polityka okupacyjna

Protektorat Czech i Moraw był kluczowym obszarem dla nazistowskiej gospodarki wojennej. Niemcy eksploatowali zasoby przemysłowe regionu, szczególnie zakłady zbrojeniowe w Skodzie. Władze okupacyjne prowadziły również politykę germanizacji i represji wobec ludności czeskiej:

  • Wprowadzono ograniczenia językowe i kulturowe.

  • Gestapo oraz SS brutalnie tłumiły wszelkie przejawy oporu.

  • Ludność żydowska była systematycznie deportowana do obozów zagłady.

Kolaboracja i opór

W Protektoracie istniały zarówno postawy kolaboracyjne, jak i ruch oporu:

  • Kolaboracja: Niemcy utworzyli jedyną legalną partię polityczną – Narodowe Zjednoczenie – której członkami było ponad 97% dorosłych Czechów. Partia miała na celu stworzenie iluzji jedności narodowej.

  • Ruch oporu: Czesi aktywnie działali w podziemiu oraz organizacjach antynazistowskich. Najbardziej spektakularnym aktem oporu było zamach na Reinharda Heydricha w 1942 roku.

Wojsko Rządowe (Vládní vojsko)

Protektorat posiadał własne siły zbrojne – Wojsko Rządowe – które było jednak kontrolowane przez Niemców. Żołnierze nie byli wysyłani na front z obawy przed masowymi dezercjami. W późniejszym okresie wojny część jednostek została skierowana do działań pomocniczych we Włoszech, gdzie wielu żołnierzy przyłączyło się do aliantów.

All stamps ** MNH / postfrisch / czyste