We wrześniu 1939 roku zasoby Banku Polskiego ewakuowano przez Rumunię do Francji, następnie zaś do Wielkiej Brytanii, gdzie pozostały przez cały okres wojny. Razem z zasobami pieniężnymi za granicę wywieziono także projekty matryc co uniemożliwiło Niemcom wznowienie druku pieniądza.
Pozostałą w kraju infrastrukturę Banku Polskiego przejęła niemiecka Reichskreditkasse. Władze okupacyjne na terenach anektowanych do III Rzezy (Śląsk, Pomorze, Wielkopolska i część województw centralnych) przeprowadziły konwersję złotego na markę w stosunku 2 do 1. W utworzonym z reszty zajętych ziem Generalnym Gubernatorstwie generalny gubernator Hans Frank powołał 15 grudnia 1939 roku Bank Emisyjny w Polsce -instytucję emisyjną z siedzibą w Krakowie. Zależny był on od banku Rzeszy i został zobowiązany do obsługi pieniężnej władz okupacyjnych oraz kas publicznych Generalnego Gubernatorstwa zarówno w obrocie gotówkowym i bezgotówkowym.
Wprowadzanie pieniądza okupacyjnego następowało fazowo. W okresie pomiędzy X 1939 a IV 1940 w obiegu pozostawały przedwojenne złotówki, przy czym rozporządzeniem ze stycznia 1940 r. wycofano z obiegu najwyższe nominały banknotów -100 i 500 złotowe. W ich miejsce wprowadzono do obiegu banknoty 100 złotowe z emisji 1932 i 1934 r. z nadrukiem Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete – Generalne Gubernatorstwo dla zajętych polskich obszarów.
1939 r. PRZEDRUK BANKNOTU 100zł
Nominał: 100 złotych (przedruk na banknocie przedwojennym)
Wymiary: 175 x 98 mm
W obiegu od 1.02.1940 do 20.05.1940
Numeracja: siedmiocyfrowa w kolorze czarnym na awersie
Oznaczenie serii: AI, AL., AV, AX, BB-BE, BG-BP, BS, BW, BY, BZ, CA-CZ
Nadruk: na awersie, czerwony, w ramce, w dwóch rzędach tekst: „Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete” (Generalne Gubernatorstwo dla zajętych terenów polskich). Ponadto nominał „100” w rozecie oraz dwie ozdobne linie na marginesie oraz „100” w rozecie w prawym dolnym rogu.
Podpisy: oryginalne: Prezes Banku Władysław Wróblewski, Naczelny Dyrektor Leon Barański, Skarbnik Stanisław Orczykowski, brak podpisów władz okupacyjnych
Znak wodny: na marginesie, portret królowej Jadwigi, ponadto u dołu „100 ZŁ”
Projektant: oryginału – Józef Mehoffer, projektant nadruku nieznany
Druk: Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych S-ka Akc. w Warszawie, ta sama drukarnia, nosząca podczas okupacji nazwę Wytwórnia Papierów Wartościowych dokonała przedruku banknotów 100 zł pod koniec 1939 roku
Na awersie nadruk koloru czerwonego w ukośnej ramce oraz rozety z liczbą „100” na marginesie i w prawym dolnym rogu. Rysunek oryginalny zawiera po prawej portret księcia Józefa Poniatowskiego, na rewersie dąb oraz postacie symbolizujące handel i przemysł. Niektóre egzemplarze (z serii AX, BH, BM, BN) mają dodatkowo znak wodny w postaci symbolu „+x+” umieszczony na polu zadrukowanym banknotu. Znane liczne fałszerstwa historyczne na szkodę obiegu pieniężnego, oraz powojenne na szkodę kolekcjonerów.
Wszystkie polskie banknoty przedwojenne, w tym również 100 złotówki z nadrukiem, przestały być środkiem płatniczym z dniem 20 maja 1940 roku.
W zamian Bank Emisyjny wprowadził do obiegu okupacyjne złotówki w dwóch emisjach:
Emisja I – z datą 1 marca 1940 r. dotyczyła nominałów 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100 i 500 złotych
Emisja II – z datą 1 sierpnia 1941 r. dotyczyła nominałów 1, 2, 5, 50 i 100 złotych.
Banknoty projektował Leonard Sowiński na podstawie wzorów przedwojennych, usuwając jednak ze znaków wodnych elementy patriotyczne – postacie historyczne władców i wodzów polskich. Zastąpiono je wizerunkami anonimowych ludzi lub ornamentami i cyframi. Z banknotu 100 zł zniknęła podobizna Józefa Poniatowskiego, całkowitej zmianie uległ najwyższy 500 złotowy nominał. Umieszczono na nim popiersie górala.
Pierwszą emisję drukowano w wytwórni wiedeńskiej Giesecke & Devrient, drugą już w Generalnym Gubernatorstwie w Zakładach Graficznych Banku w Krakowie. Banknoty okupacyjne pospolicie nazywano “młynarkami” od nazwiska prezydenta Banku Emisyjnego, Feliksa Młynarskiego, którego podpis widnieje na banknotach.
Pod koniec wojny w skutek pogarszającej się sytuacji gospodarczej władze GG przygotowały projekt banknotu o nominale 1000 zł, który nie zdążył wejść do obiegu. Był to portret „krakowiaka” w kapeluszu z cechami nordyckimi.
Urzędowy kurs wymiany ustanowiono na poziomie 2 złote = 1 reichsmark, uprzywilejowując w ten sposób markę niemiecką. Po przyłączeniu do GG dystryktu Galicja przyjęto kurs wymiany 1 złoty = 5 rubli. W następnych latach powiększała się dysproporcja na niekorzyść złotego, na czarnym rynku płacono za reichsmarkę kolejno 4 złote (1941-1942) i 3 złote (1943), aby w 1944 powrócić do kursu 1,8 złotego za markę. Przedwojenne banknoty Banku Polskiego podlegały wymianie w stosunku 1:1 na nowe banknoty okupacyjne emitowane przez Bank Emisyjny w Polsce.
Złotówki okupacyjne Banku Emisyjnego straciły ważność 10 stycznia 1945 roku na mocy dekretu PKWN. Władze Polski Ludowej wymieniały je na nowe pieniądze w stosunku 1:1, ale tylko w ilości 500 zł na osobę.
EMISJA I – 1 MARCA 1940 r.
Nominał: 1 złoty
Data emisji: 1 marca 1940
Wymiary: 100 x 65 mm
Numeracja: siedmiocyfrowa w kolorze czerwonym na awersie
Oznaczenie serii: A, B, C, D
Podpisy: Prezydent Feliks Młynarski, Zastępca Prezydenta Rudolf Jędrzejowski
Znak wodny: kratka z jasnych i ciemnych pasków, na całej powierzchni papieru
Projektant: Leonard Sowiński, rewers według banknotu 1 zł z 1938 roku
Druk: Wiener Staatsdrückerei, Wiedeń
W obiegu: od 27.03.1940 do 10.01.1945
Papier biały o odcieniu kremowym. Niemal identyczny banknot datowany na 1.08.1941 ma inny znak wodny.
Nominał: 2 złote
Data emisji: 1 marca 1940
Wymiary: 110 x 68 mm
Numeracja: siedmiocyfrowa w kolorze czerwonym na awersie
Oznaczenie serii: A, B, C, D
Podpisy: Prezydent Feliks Młynarski, Zastępca Prezydenta Rudolf Jędrzejowski
Znak wodny: kratka z jasnych i ciemnych pasków, na całej powierzchni papieru
Projektant: Leonard Sowiński, według banknotu 2 zł z 1936 roku
Druk: Wiener Staatsdrückerei, Wiedeń
W obiegu: od 27.03.1940 do 10.01.1945
Na awersie głowa dziewczyny w chustce (w tym miejscu na banknocie z 1936 roku znajdował się portret księżnej Dąbrówki). Niemal identyczny banknot datowany na 1.08.1941 ma inny znak wodny. Znane fałszerstwa.
Nominał: 5 złotych
Data emisji: 1 marca 1940
Wymiary: 150 x 82 mm
Numeracja: siedmiocyfrowa w kolorze czerwonym na awersie
Oznaczenie serii: A, B, C
Podpisy: Prezydent Feliks Młynarski, Zastępca Prezydenta Rudolf Jędrzejowski
Znak wodny: kratka z jasnych i ciemnych pasków, na całej powierzchni papieru
Projektant: Leonard Sowiński, według banknotu 5 zł z 1930 roku
Druk: Wiener Staatsdrückerei, Wiedeń
W obiegu: od 27.03.1940 do 10.01.1945
Na awersie portret kobiety według obrazu Jana Matejki, na marginesie rysunek głowy chłopa. Papier biały o odcieniu kremowym. Niemal identyczny banknot datowany na 1.08.1941 ma inny znak wodny.
Nominał: 10 złotych
Data emisji: 1 marca 1940
Wymiary: 170 x 85 mm
Numeracja: siedmiocyfrowa w kolorze czerwonym na awersie
Oznaczenie serii: A-N
Podpisy: Prezydent Feliks Młynarski, Zastępca Prezydenta Rudolf Jędrzejowski
Znak wodny: jasne i ciemne linie faliste w pionie, na całej powierzchni papieru
Projektant: Leonard Sowiński, według banknotu 10 zł z 1929 roku
Druk: Wiener Staatsdrückerei, Wiedeń, Zakłady Graficzne Banku Emisyjnego, Kraków oraz Wytwórnia Papierów Wartościowych, Warszawa
W obiegu: od 27.03.1940 do 10.01.1945
Na awersie dwie postacie symbolizujące naukę i sztukę, na marginesie rysunek głowy dziewczyny w wianku. Na rewersie pomnik Fryderyka Szopena w Warszawie. Papier biały o odcieniu kremowym, różnice w odcieniach barw druku. Znane liczne fałszerstwa.
Nominał: 20 złotych
Data emisji: 1 marca 1940
Wymiary: 173 x 91 mm
Numeracja: siedmiocyfrowa w kolorze czerwonym na awersie
Oznaczenie serii: A-O
Podpisy: Prezydent Feliks Młynarski, Zastępca Prezydenta Rudolf Jędrzejowski
Znak wodny: jasne i ciemne linie faliste w pionie, na całej powierzchni papieru
Projektant: Leonard Sowiński, według banknotu 20 zł z 1936 roku
Druk: Wiener Staatsdrückerei, Wiedeń, Zakłady Graficzne Banku Emisyjnego, Kraków oraz Wytwórnia Papierów Wartościowych, Warszawa
W obiegu: od 27.03.1940 do 10.01.1945
Na awersie portret Emilii Plater, na marginesie rysunek głowy chłopa. Na rewersie Wawel w Krakowie. Papier biały o odcieniu kremowym, różnice w odcieniach barw druku. Znane liczne fałszerstwa.
Nominał: 50 złotych
Data emisji: 1 marca 1940
Wymiary: 180 x 100 mm
Numeracja: siedmiocyfrowa w kolorze czerwonym na awersie
Oznaczenie serii: A, B, C, D
Podpisy: Prezydent Feliks Młynarski, Zastępca Prezydenta Rudolf Jędrzejowski
Znak wodny: siatka z rombów w układzie pionowym, na całej powierzchni papieru
Projektant: Leonard Sowiński, według nie wprowadzonego do obiegu banknotu 50 zł z 1936
Druk: Wiener Staatsdrückerei, Wiedeń
W obiegu: od 27.03.1940 do 10.01.1945
Na awersie portret Emilii Plater (w tym miejscu na banknocie z 1936 roku znajdował się portret generała Jana Henryka Dąbrowskiego), na marginesie rysunek głowy chłopa. Na rewersie Sukiennice w Krakowie. Papier biały o odcieniu kremowym. Znane liczne fałszerstwa.
Nominał: 100 złotych
Data emisji: 1 marca 1940
Wymiary: 190 x 106 mm
Numeracja: siedmiocyfrowa w kolorze czerwonym na awersie
Oznaczenie serii: A, B, C, D, E
Podpisy: Prezydent Feliks Młynarski, Zastępca Prezydenta Rudolf Jędrzejowski
Znak wodny: siatka z rombów w układzie poziomym, na całej powierzchni papieru
Projektant: Leonard Sowiński, według banknotu 100 zł z 1932 roku
Druk: Wiener Staatsdrückerei, Wiedeń
W obiegu: od 27.03.1940 do 10.01.1945
Na awersie dwa owale z liczbą „100” (w miejscu prawego z nich na banknocie z 1932 roku znajdował się portret księcia Józefa Poniatowskiego), na marginesie rysunek głowy starego mężczyzny z brodą. Na rewersie budynek Banku Polskiego w Warszawie. Papier biały o odcieniu kremowym. Znane liczne fałszerstwa
Nominał: 500 złotych
Data emisji: 1 marca 1940
Wymiary: 181 x 100 mm
Numeracja: siedmiocyfrowa w kolorze czerwonym na awersie
Oznaczenie serii: A, B
Podpisy: Prezydent Feliks Młynarski, Zastępca Prezydenta Rudolf Jędrzejowski
Znak wodny: na marginesie głowa górala w kapeluszu
Projektant: Leonard Sowiński
Druk: Wiener Staatsdrückerei, Wiedeń, Wytwórnia Papierów Wartościowych, Warszawa
W obiegu: od 27.03.1940 do 10.01.1945
Na awersie głowa górala w kapeluszu (stąd potoczna nazwa banknotu „Góral”, którą przeniesiono potem na inne pięćsetzłotówki). Na rewersie Tatry Wysokie i Morskie Oko. Papier biały o odcieniu kremowym lub szarokremowym. Znane liczne fałszerstwa, w tym dokonane przez brytyjskie służby specjalne dla potrzeb polskiego ruchu oporu.
EMISJA II – 1 SIERPNIA 1941 r.
Nominał: 1 złoty
Data emisji: 1 sierpnia 1941
Wymiary: 100 x 65 mm
Numeracja: siedmiocyfrowa w kolorze czerwonym na awersie
Oznaczenie serii: AA-AF, BB-BF
Podpisy: Prezydent Feliks Młynarski, Zastępca Prezydenta Rudolf Jędrzejowski
Znak wodny: wzór geometryczny z prostokątów, na całej powierzchni papieru
Projektant: Leonard Sowiński, według banknotu 1 zł z 1940 roku
Druk: Zakłady Graficzne Banku Emisyjnego, Kraków
W obiegu: od 1941 do 10.01.1945
Od banknotu z 1940 różni się znakiem wodnym. Papier biały o odcieniu kremowym.
Nominał: 2 złote
Data emisji: 1 sierpnia 1941
Wymiary: 110 x 68 mm
Numeracja: siedmiocyfrowa w kolorze czerwonym na awersie
Oznaczenie serii: AA-AH
Podpisy: Prezydent Feliks Młynarski, Zastępca Prezydenta Rudolf Jędrzejowski
Znak wodny: wzór geometryczny z prostokątów, na całej powierzchni papieru
Projektant: Leonard Sowiński, według banknotu 2 zł z 1940 roku
Druk: Zakłady Graficzne banku Emisyjnego, Kraków
W obiegu: od 1941 do 10.01.1945
Na awersie głowa dziewczyny w chustce. Od banknotu z 1940 różni się znakiem wodnym. Papier biały o odcieniu kremowym.
Nominał: 5 złotych
Data emisji: 1 sierpnia 1941
Wymiary: 150 x 82 mm
Numeracja: siedmiocyfrowa w kolorze czerwonym na awersie
Oznaczenie serii: AA-AF
Podpisy: Prezydent Feliks Młynarski, Zastępca Prezydenta Rudolf Jędrzejowski
Znak wodny: siatka z rombów w układzie pionowym, na całej powierzchni papieru
Projektant: Leonard Sowiński, według banknotu 5 zł z 1940 roku
Druk: Zakłady Graficzne Banku Emisyjnego, Kraków oraz Wytwórnia Papierów Wartościowych, Warszawa
W obiegu: od 1941 do 10.01.1945
Na awersie portret kobiety według obrazu Jana Matejki, na marginesie rysunek głowy chłopa. Od banknotu z 1940 różni się znakiem wodnym. Papier biały o odcieniu kremowym. Znane fałszerstwa.
Nominał: 50 złotych
Data emisji: 1 sierpnia 1941
Wymiary: 180 x 100 mm
Numeracja: siedmiocyfrowa w kolorze czerwonym na awersie
Oznaczenie serii: A, B, C, D, E
Podpisy: Prezydent Feliks Młynarski, Zastępca Prezydenta Rudolf Jędrzejowski
Znak wodny: na marginesie rysunek głowy chłopa
Projektant: Leonard Sowiński, według banknotu 50 zł z 1940 roku
Druk: Zakłady Graficzne Banku Emisyjnego, Kraków oraz Wytwórnia Papierów Wartościowych, Warszawa
W obiegu: od 1941 do 10.01.1945
Na awersie portret Emilii Plater, na rewersie Sukiennice w Krakowie. Od banknotu 50 zł z 1940 roku różni się znakiem wodnym oraz brakiem rysunku na marginesie. Papier biały o odcieniu kremowym. Znane liczne fałszerstwa.
Nominał: 100 złotych
Data emisji: 1 sierpnia 1941
Wymiary: 186 x 98 mm
Numeracja: siedmiocyfrowa w kolorze czerwonym na awersie i rewersie
Oznaczenie serii: A, D
Podpisy: Prezydent Feliks Młynarski, Zastępca Prezydenta Rudolf Jędrzejowski
Znak wodny: na marginesie głowa starego mężczyzny z brodą
Projektant: Leonard Sowiński, według banknotu 100 zł z 1940 roku
Druk: Zakłady Graficzne Banku Emisyjnego, Kraków oraz Wytwórnia Papierów Wartościowych, Warszawa
W obiegu: od 1941 do 10.01.1945
Na awersie dwa owale z liczbą „100”, na rewersie widok Lwowa z lotu ptaka. Od banknotu 100 zł z 1940 roku różni się ponadto kolorystyką, znakiem wodnym oraz brakiem rysunku na marginesie. Papier biały o odcieniu kremowym lub szarokremowym. Znane liczne fałszerstwa.