W dniach 13-14.09. Muzeum Historyczne Miasta Krakowa oddział Ulica Pomorska już po raz 6 organizuje obchody Dnia Pamięci Ofiar Gestapo. Dzień ten jest obchodzony we wrześniu w związku z rocznicą przejęcia przez niemieckie formacje policyjne Domu Śląskiego (13 września 1939).
13 września 1939 roku, kilka dni po wkroczeniu oddziałów Wehrmachtu do Krakowa, budynek Domu Śląskiego został zajęty przez niemieckie formacje policyjne i do 17 stycznia 1945 roku był siedzibą Komendy Policji i Służby Bezpieczeństwa w dystrykcie Kraków. IV wydziałem Komendy była Tajna Policja Państwowa (Geheime Staatspolizei) – gestapo. Dziś w budynku przy ulicy Pomorskiej znajdują się zabytkowe cele aresztu gestapo z zachowanymi inskrypcjami więźniów, stanowiącymi wstrząsający dokument niemieckiej okupacji miasta, nad którymi Muzeum Historyczne Miasta Krakowa sprawuje pieczę.
W pokojach I i II piętra budynku przy Pomorskiej odbywały się przesłuchania osób zatrzymanych przez funkcjonariuszy hitlerowskiego aparatu bezpieczeństwa. Przewożono tutaj aresztowanych bezpośrednio z miejsc zatrzymania, a także z więzienia przy Montelupich, również zaadaptowanego dla potrzeb niemieckiego aparatu represji. W piwnicach Domu Śląskiego gestapo urządziło podręczny areszt, budując ściankę działową odcinającą dużą powierzchnię piwniczną (stanowiącą przed 1939 rokiem magazyny żywności stołówki Domu Śląskiego) i tworząc trzy niewielkie cele (o powierzchni nieco ponad 24 m²) z korytarzem i ubikacją, z wejściem od strony podwórka.
Z okresu wojny nie zachowały się żadne niemieckie dokumenty świadczące o tym co działo się w Domu Śląskim przez ponad pięć lat hitlerowskiej okupacji. Wiedzę o wydarzeniach tego okresu uzyskano dzięki licznym relacjom przekazanym przez osoby, które przeżyły straszliwe tortury zadawane więźniom Pomorskiej. Do dzisiaj nie jest dokładnie znana liczba osób (nie tylko Polaków), które przeszły przez katownię gestapo przy ul. Pomorskiej.
Patronem Dnia Pamięci Ofiar Gestapo w 2013 r. jest Leon Krzeczunowicz, ur. w 1901 r. w Jaryczowie k. Lwowa. Walczył w obronie Lwowa w 1918 r. Następnie, już w Krakowie, zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego. Lata międzywojenne spędził, wraz z małżonką, zarządzając swoim majątkiem w Jaryczowie. Jego pasją były konie – uczestniczył w wielu zawodach hippicznych. Po wkroczeniu Armii Czerwonej na tereny wschodniej Polski Krzeczunowicz został aresztowany i skazany na śmierć. Przed rozstrzelaniem uchroniła go pomoc mieszkańców Kamiennopola. Uciekł do Krakowa. Pracował jak administrator w kilku majątkach. Organizował przerzuty oficerów przez węgierską granicę, od 1940 r. był współorganizatorem „Uprawy”, a także pełnił funkcję jej szefa w Okręgu Krakowskim. Przekazał wywiadowi AK meldunek o wyrzutniach rakiet V1 i V2. Po przyjeździe do Krakowa został aresztowany 1 sierpnia 1944 r. Brutalne śledztwo trwało kilka miesięcy. Przetrzymywano go w więzieniu Montelupich i przy ul. Pomorskiej 2, gdzie w celach zostawił napis na ścianach. W grudniu 1944 r. osadzono go w KL Gross-Rosen a następnie, w styczniu 1945 r., przeniesiono go do KL Dora. 19 marca 1945 r. zginął w nieznanych okolicznościach.
Program:
13 września (piątek)
9.00 – msza święta w kościele św. Szczepana (ul. H. Sienkiewicza 19)
10.00–10.40 – uroczysty apel ku czci ofiar gestapo z udziałem żołnierzy Wojska Polskiego (ul. Pomorska 2)
11.00–17.00 – gra terenowa Tarcza Rolanda przygotowana przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa i Instytut Pamięci Narodowej w Krakowie (ul. Pomorska 2)
12.00–17.00 – sesja Polskie Państwo Podziemne w edukacji obywatelskiej. Jak i po co? (sala wykładowa LOK, ul. Pomorska 2)
18.00 – otwarcie wystawy plenerowej „Uprawa” – „Tarcza”. Organizacja i działalność w ZWZ-AK (pl. Inwalidów)
18.10–18.30 – oprowadzanie po wystawie plenerowej „Uprawa” – „Tarcza”. Organizacja i działalność w ZWZ-AK (pl. Inwalidów)
10.00–19.00 – zwiedzanie wystawy stałej Krakowianie wobec terroru 1939–1945–1956 oraz byłych cel gestapo (ul. Pomorska 2, wstęp bezpłatny)
14 września (sobota)
11.00–16.00 – turniej dla dzieci i młodzieży – edukacyjna gra planszowa Znaj Znak.
11.00–16.00 – zwiedzanie schronu przeciwlotniczego udostępnionego przez Małopolskie Stowarzyszenie Miłośników Historii „Rawelin” (park Krakowski)
11.00–13.00 – Opowieści o losach ziemian w okresie okupacji niemieckiej – odczyty dr. Marcina Chorązkiego i Bogusława Kleszczyńskiego (sala wykładowa LOK, ul. Pomorska 2)
13.00–14.00 – Ziemianie – wspomnienia świadków historii (sala wykładowa LOK, ul. Pomorska 2)
16.15 – rozdanie nagród dla zwycięzców w turnieju gier planszowych (dziedziniec Domu Śląskiego)
10.00–18.00 – zwiedzanie wystawy stałej Krakowianie wobec terroru 1939–1945–1956 oraz byłych cel gestapo indywidualne lub z oprowadzaniem.
Oprowadzanie z przewodnikiem godz. 10.00, 11.00, 12.00, 13.00, 14.00, 15.00, 16.00, 17.00, 18.00. Opłata za oprowadzanie: 4 zł/os. Zapisy i rezerwacje: bilety.mhk.pl.
13 i 14 września 2013 r. zwiedzanie wystawy stałej Krakowianie wobec terroru 1939–1945–1956 jest bezpłatne.
Oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa Ulica Pomorska będzie w tych dniach otwarty w godzinach 10.00–19.00
Wystawa plenerowa „Uprawa” – „Tarcza”. Organizacja i działalność w ZWZ-AK będzie prezentowana przy pl. Inwalidów od 13 do 27 września 2013 r.
Sesja Polskie Państwo Podziemne w edukacji obywatelskiej. Jak i po co? (sala wykładowa LOK, ul. Pomorska 2)
13 września (piątek), godz. 12.00–17.00
Celem sesji jest wymiana doświadczeń w zakresie edukacji młodzieży w muzeach oraz instytucjach zajmujących się upowszechnianiem wiedzy o Polskim Państwie Podziemnym i Armii Krajowej, a także odpowiedź na pytanie, w jaki sposób zainteresować młodych ludzi historią Polskiego Państwa Podziemnego. Sesja jest skierowana do muzeów zajmujących się dziejami II wojny światowej, przedstawicieli środowiska oświatowego, nauczycieli oraz wszystkich zainteresowanych problemem edukacji historycznej młodzieży.
Program sesji:
Część I (prowadzi Jacek Salwiński, Dyrektor ds. Naukowych Muzeum Historycznego Miasta Krakowa)
12.00 – rozpoczęcie sesji; powitanie gości przez dyrektora Michała Niezabitowskiego
12.10 – dr Janusz Baster (Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji w Krakowie)
– Funkcjonowanie Polskiego Państwa Podziemnego jako wyraz „roztropnej troski o dobro wspólne”
12.30 – Justyna Wieczorek (VI Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza w Krakowie) –
Postawy patriotyczne uczniów szkół ponadgimnazjalnych a nowa podstawa programowa nauczania
historii
12.50 – Zdzisław Bednarek (Zespół Szkół Ogólnokształcących STO w Krakowie) – O nauczaniu
historii XX w. – jak uatrakcyjnić nauczanie historii najnowszej
13.10 – Mariusz Cupiał (kierownik pracowni i koordynator programu Młodzieżowego Ośrodka Edukacji Obywatelskiej) – Realizacja programu Edukacja patriotyczna dla szkół w Krakowie
13.30 – Marta Śmietana (Muzeum Historyczne Miasta Krakowa) – Pamiętaj z nami! Działania
edukacyjne wokół Trasy Pamięci MHK
13.50 – dyskusja
14.30 – przerwa kawowa (30 minut )
Część II (prowadzi kustosz Monika Bednarek)
15.00 – dr Janusz Marszalec (Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku) – Polskie Państwo Podziemne
na wystawie głównej Muzeum II Wojny Światowej
15.20 – Katarzyna Pietrzyk, Elżbieta Olczak (Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku) – Polskie
Państwo Podziemne w strefie dla dzieci w Muzeum II Wojny Światowej
15.40 – Małgorzata Żaryn (Muzeum Historii Polski w Warszawie) – Pakiet edukacyjny Muzeum Historii Polski o Janie Karskim
16.00 – Tomasz Jasionek (Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie) – Przystosowanie ekspozycji
stałej Muzeum Wojska Polskiego do prowadzenia lekcji muzealnych na przykładzie modernizacji sal
Polskiego Państwa Podziemnego i Powstania Warszawskiego
16.20 – Katarzyna Mazur (Muzeum Armii Krajowej w Krakowie) – Edukacja patriotyczna
w Muzeum Armii Krajowej
Turniej gry planszowej Znaj znak
14 września (sobota), godz. 11.00–16.00, Plac Inwalidów
Znaj znak jest grą edukacyjną przeznaczoną dla dwóch osób. W trakcie rozgrywki gracze uczą się rozpoznawać symboliczne dla polskiej historii znaki, daty, postacie, miejsca, odznaczenia i przedmioty. Każda para kart ma zawsze jeden wspólny symbol, który należy jak najszybciej znaleźć (i nazwać). Kto pierwszy wskaże wspólny symbol na dwóch leżących na stole kartach pozbywa się wyłożonej przez siebie karty. Wygrywa ten, kto pierwszy pozbędzie się wszystkich kart. Gra przeznaczona jest dla dzieci powyżej 10 lat oraz młodzieży i dorosłych. Zapraszamy wszystkich, którzy chcą zmierzyć się w rozgrywce turniejowej lub po prostu ciekawe spędzić czas. Dla zwycięzców turnieju muzeum przewidziało atrakcyjne nagrody.
Więcej informacji i regulamin rozgrywek na stronie www.mhk.pl
11.00–14.00 – eliminacje
14.00–15.00 – półfinał
15.00–16.00 – finał
16.15 – wręczenie nagród
rezerwacja biletów:
www.bilety.mhk.pl
Centrum Obsługi Zwiedzających, Rynek
Główny 1,
32-011 Kraków, tel. 12 426 50 60,
info@mhk.pl
Obchody pod patronatem
Sekretarza Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa
Andrzeja Krzysztofa Kunerta,
Wojewody Małopolskiego Jerzego Millera
oraz Dyrektora Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej
w Krakowie Marka Lasoty
